رویکرد طرحواره درمانی

⬅️ رویکرد طرحواره درمانی چیست؟ طرحواره درمانی به عنوان رویکرد درمانی جدید به تلفیق عناصر موجود در درمان شناختی رفتاری(CBT)، روان تحلیل گری، نظریه دلبستگی و درمان مبتنی بر هیجان می‌پردازد.

⬅️ هدف از این رویکرد التقاطی، درمان اختلال‌های شخصیت و سایر مشکلات است که به درمان شناختی رفتاری جواب نداده‌اند. این روش به طور ویژه برای درمان اختلال شخصیت، مفید است.یکی از عوامل مهم در رشد طرحواره (یا همان تله های زندگی )، عدم تأمین نیازهای هیجانی اصلی شما در کودکی است.

⬅️ این نیازها شامل موارد زیر هستند:

⬅️ حس امنیت و دلبستگی ایمن به دیگران

⬅️ حس هویت فردی و استقلال

⬅️ آزادی در بیان احساسات وهیجان و بیان خواسته خودتان از دیگران

⬅️ توانایی بازی کردن و فعالیت خودجوش و تفریح

⬅️ داشتن ایمنی و محدودیت‌های متناسب با سن روانشناختی اهداف طرحواره درمانی کدامند؟

⬅️ شناسایی و به کارگیری طرحواره‌های ناسازگار

⬅️ شناسایی و تبیین سبک‌های مقابله‌ای که در مسیر نیازهای هیجانی قرار گرفته‌اند

⬅️ تغییر الگوهای احساسی و رفتاری حاصل از طرحواره ها

⬅️ یادگیری چگونگی تأمین نیازهای هیجانی اصلی به روش‌های سالم و انطباقی

⬅️ یادگیری نحوه مقابله سالم با ناکامی و تنش در هنگامیکه نیازهای خاصی تأمین نمی‌شوند.

⬅️ در نهایت تمامی موارد فوق شما را به ذهنیت بزرگسال سالم و قدرتمند می‌رساند. ذهنیت بزرگسال که به خوبی رشد کرده قادر به التیام و تنظیم سایر ذهنیت‌ها است و شما را از اثرات سرکوب کننده آنها نجات می‌دهد.

⬅️ طرحواره های ناسازگار

1. محرومیت هیجانی محرومیت هیجانی به این باور اشاره دارد که نیازهای عاطفی اولیه شما هرگز برآورده نخواهد شد. این نیازها را می‌توان در سه دسته تربیت، همدلی و حمایت قرار داد. پرورش به نیازهای نزدیکی، محبت یا عشق مربوط می‌شود. همدلی نیاز ما به احساس درک شدن است. حمایت نیاز ما به راهنمایی یا نصیحت و حفاظت است. این طرحواره اغلب در بزرگسالانی ایجاد می‌شود که والدین آنها به اندازه کافی به نیازهای عاطفی فرزندشان توجه نمی‌کردند.

2. رها شدگی/ بی ثباتی اگر ترس از رها شدن دارید، این یکی از طرحواره‌های غالب شماست. به طور معمول، افراد دارای این طرحواره بر این باورند که به زودی هرکسی را که با او وابستگی عاطفی ایجاد کنند، از دست خواهند داد. راه‌های زیادی وجود دارد که این طرحواره می‌تواند در دوران کودکی ایجاد شود. آیا اختلالی در زندگی خانوادگی شما وجود داشته که به خصوص برای شخص شما مضر بوده باشد(مثلاً مرگ یک مراقب)؟ آیا والدینی داشتید که در رسیدگی به نیازهای شما درست عمل نمی‌کردند؟

3. بی اعتمادی/ بدرفتاری بی اعتمادی/بدرفتاری به این انتظار اشاره دارد که دیگران عمداً به نحوی از شما سوء استفاده کنند. افراد مبتلا به این طرحواره انتظار دارند دیگران به آنها صدمه بزنند، تقلب کنند، تحقیر کنند یا سوء استفاده کنند و اغلب ممکن است به این فکر کنند که ابتدا حمله کنند یا بعد انتقام بگیرند.

4. انزوای اجتماعی/ بیگانگی این طرحواره به این باور اشاره دارد که فرد از جهان منزوی است و یا بخشی از هیچ جامعه ای نیست. این باور اغلب ناشی از تجربیاتی است که در آن کودکان می‌بینند

که با دیگران متفاوت هستند.

5. نقص/ شرم این طرحواره به این باور اشاره دارد که شما عمیقاً معیوب هستید و اگر دیگران نزدیکتان شوند متوجه این موضوع شده و شما را ترک خواهند کرد. این احساس ناقص بودن و ناکافی بودن اغلب منجر به احساس شرم شدید می‌شود. افرادی که این طرحواره را توسعه می‌دهند در خانه‌هایی بزرگ می‌شوند که در آن یکی یا هر دو والدین بسیار انتقادی بودند و به فرزند خود این حس را منتقل می‌کنند که شایسته عشق نیستند.

6. شکست این طرحواره به این باور اشاره دارد که شما در زندگی شخصی، شغلی، مدرسه یا ورزش خود قادر به برتری و یا حتی عملکرد مانند همسالان خود نیستید. آیا در خانواده‌ای بزرگ شده‌اید که هر نمره‌ای کمتر از 20 شکست خورده است؟ اگر در کودکی دائماً چنین تجربیاتی داشته‌اید، ممکن است این طرحواره را ایجاد کرده باشید.

7. وابستگی/ بی کفایتی یکی دیگر از طرحواره های ناسازگار وابستگی است. این طرحواره به این باور اشاره دارد که شما قادر به انجام مسئولیت‌های روزانه به اندازه کافی و مستقل نیستید. به طور کلی، کودکان مبتلا به این طرحواره توسط والدینشان تشویق ‌نشده‌اند که مستقل عمل کنند و در توانایی مراقبت از خود اعتماد به نفس ندارند.

8. آسیب پذیری در برابر آسیب و بیماری آیا همیشه احساس می‌کنید که ساعت مرگتان در حال نزدیک شدن است؟ این طرحواره به این باور اشاره دارد که فاجعه بزرگ بعدی شما در راه است، خواه این فاجعه پزشکی، مالی، روانی و غیره باشد. در بسیاری از موارد، ممکن است با پدر یا مادری ترسناک بزرگ شده باشیم که به ما گفته است دنیا مکان خطرناکی است. این طرحواره شامل ترس افراطی از یک بیماری و یا موقعیتی که آسیب شدید می‌زند و قابل پیشگیری نیست، است.

9. گرفتاری/ در دام افتادگی افرادی که با این طرحواره دست و پنجه نرم می‌کنند، معمولاً مرزهای کمی دارند و بیش از حد از نظر احساسی در روابط خود درگیر می‌شوند. این طرحواره اغلب توسط والدینی ایجاد می‌شود که کنترل‌کننده، آزاردهنده یا بیش از حد محافظت‌کننده هستند تا جایی که کودک از ایجاد حس خود مستقل نسبت به خود منصرف می‌شود.

10. استحقاق/ بزرگ‌منشی در این طرحواره این باور وجود دارد که شما بر دیگران برتری دارید. برخی ممکن است تمرکز اغراق آمیزی بر جزئیاتی داشته باشند که معتقدند این برتری را نشان می‌دهند (مثلاً بودن در میان ثروتمندترین یا موفق ترین). افراد دارای این طرحواره برای دستیابی به قدرت و کنترل درگیر این رفتارها هستند و اساساً به دنبال تأیید یا توجه نیستند.

11. خودکنترلی یا خود انضباطی ناکافی این طرحواره به ناتوانی در تحمل هرگونه سختی در رسیدن به اهدافتان اشاره دارد. در شکل خفیف آن، ممکن است تاکید اغراق آمیزی بر اجتناب از درد، درگیری، رویارویی یا مسئولیت داشته باشید. وقتی فقدان خودکنترلی شدید باشد، رفتار مجرمانه یا اعتیادآور ممکن است آشکار شود.

12. اطاعت اطاعت اشاره به تسلیم بیش از حد کنترل توسط دیگران دارد، زیرا احساس می‌کنید مجبور هستید. این رفتار معمولاً برای جلوگیری از مواردی مانند درگیری، عصبانیت یا رها شدن انجام می‎شود. افراد دارای این طرحواره معمولاً فکر می‌کنند که تجربیات، نظرات، احساسات و خواسته‌های آنها به اندازه اطرافیانشان مهم نیست. در بسیاری از مواقع، فرمانبرداری می‌تواند منجر به ایجاد خشم در طول زمان شود که ممکن است خود را با علائم ناسالمی مانند رفتار منفعل پرخاشگرانه یا فوران خشم نشان دهد.

13. از خود گذشتگی/ ایثار این طرحواره به فدا کردن بیش از حد نیازهای خود برای کمک به دیگران اشاره دارد. دلایل رایج، جلوگیری از ایجاد درد برای دیگران و اجتناب از احساس گناه به دلیل خودخواهی است. گاهی اوقات منجر به درک این موضوع می‌شود که نیازهای شما به اندازه کافی برآورده نمی‌شود و ممکن است نسبت به کسانی که برای آنها فداکاری می‌کنید، عصبانی شوید.

14. بازداری هیجانی این طرحواره شامل این باور است که باید کنش، احساس یا ارتباط را سرکوب کنید. این طرحواره برای جلوگیری از عدم تایید دیگران، احساس شرم یا از دست دادن کنترل تکانه‌های خود است. به دلیل تأکید بیش از حد بر منطقی بودن، تجارب عاطفی را نادیده بگیرید.

15. پذیرش جویی/ جلب توجه این طرحواره به تأکید بر جلب تأیید و شناخت دیگران به بهای نیازهای واقعی و احساس خود اشاره دارد. اهمیت زیادی به وضعیت و ظاهر به عنوان وسیله ای برای به رسمیت شناختن و پذیرش در افراد دارای این طرحواره دیده می‌شود.

16. منفی‌گرایی/ بدبینی این طرحواره به تمرکز رایج و مادام‌العمر بر جنبه‌های منفی زندگی در حالی که جنبه‌های مثبت را به حداقل می‌رساند یا نادیده می‌گیرد، اشاره دارد. افراد دارای این طرحواره در لذت بردن از چیزها مشکل دارند زیرا آنها همیشه نگران عناصر نارضایتی یا مشکلات احتمالی آینده هستند که احتمالاً ممکن است ایجاد شود.

17. معیارهای سرسختانه/ عیب جویی افراطی این طرحواره به این باور اشاره دارد که شما باید استانداردهای بسیار بالایی از عملکرد یا رفتار را رعایت کنید. فردی که دارای این الگوی اعتقادی است معمولاً این کار را انجام می‌دهد تا از انتقاد جلوگیری کند. استانداردهای بی امان معمولاً به صورت کمال گرایی، سخت گیری و زندگی با «بایدهای» غیرعادی زیادی در چندین زمینه از زندگی خود نشان داده می‌شوند (مثلاً ما «باید» همیشه سازنده باشیم). این طرحواره اغلب منجر به آسیب قابل توجهی در توانایی فرد برای تجربه لذت و آرامش می‌شود و می‌تواند بر سلامت، اعتماد به نفس و رضایت از رابطه تأثیر منفی بگذارد.

18. تنبیه اعتقاد بر این است که افراد باید به دلیل اشتباهات سخت مجازات شوند. افرادی که این طرحواره را دارند معمولاً انتقادی و در برابر اشتباه غیر قابل بخشش برخورد می‌کنند. اغلب خود را به عنوان افرادی نشان می‌دهند که نسبت به افرادی (از جمله خودشان) که استانداردهای آنها را برآورده نمی‌کنند عصبانی، تحمل ناپذیر، منضبط و بی حوصله هستند.